Agata Kok, 22.05.23
“SPAfrica – ’s werelds eerste ‘empathiedrankje’. Het oorspronkelijke idee, zoals geïntroduceerd door de maker Julian Hetzel, is vrij eenvoudig: drinkwater wordt uit Zuid-Afrika gehaald en naar Europa vervoerd, in ruil voor emotionele middelen – tranen, die naar Afrika worden gebracht en omgezet in regen. Een idee dat bewustzijn creëert en zeker inspeelt op hedendaagse debatten over postkolonialisme, diversiteit, extractivisme en neoliberaal kapitalisme. Dit is de sociaal geëngageerde kunst op maat van onze tijd, die alles raakt, ook al lijkt het absurd, zo niet ronduit cynisch. Alleen is Hetzel niet aan het woord, en wanneer performer Ntando Cele het masker afneemt, verandert wat begon als een discussiepanel in een meta-confrontatie, waarbij ons (on)vermogen om elkaar te begrijpen en ons tot elkaar te verhouden in twijfel wordt getrokken.
Het lijkt alsof de performer het publiek altijd een stap voor is en zelfs de meest ‘genaturaliseerde’ maar inherent racistische veronderstellingen en associaties blootlegt en confronteert. Vanaf het begin worden we uitgenodigd om niet alleen onze relatie (en reactie) tot wat we op dat moment zien in vraag te stellen, maar ook onze positie als publiek, omdat onze aanwezigheid en dus bereidheid tot deelname (en het betalen voor die deelname) nooit neutraal is. Het gaat gepaard met bepaalde verwachtingen, vooral als het om ras gaat. SPAfrica onderzoekt deze verwachtingen in het geval van zwarte kunstenaars van wie vaak wordt verwacht dat ze “hun wonden openkrabben” en hun trauma’s delen, zodat hun verhalen worden gehoord – en hun werk een markt vindt. De krachtige audiovisuele taal, het vermogen om conventies slim op te roepen en te ondermijnen, en de onvergetelijke performance van Ntando Cele vormen een eye-opening die me nog lang zal bijblijven.”
