Door Merel Eigenhuis
Hoi Ulrike! Kan je me vertellen hoe je theatermaker bent geworden en hoe je fascinatie voor poppen is ontstaan?
Ik studeerde aan de acteursopleiding van de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht. Daar ben ik erachter gekomen dat ik op mijn eigen manier beelden creëerde. Zo heb ik mijzelf ontwikkeld tot een beeldend maker, waar poppen ook bij horen. Als onderdeel van mijn opleiding ben ik naar Japan gegaan. Daar heb ik bij de Japanse theatermaker Hoichi Okamoto stage gelopen. Ik heb daar geleerd poppen te maken en met poppen te spelen. Daarnaast heb ik daar veel geleerd over de verschillende vormen van het Japanse theater, zoals het No-, Kabuki- en Bunraku- theater. Het Japanse theatergenre is heel diep en breed, en sindsdien mijn inspiratie voor heel veel dingen.
Heb je daar wel eens een van je voorstellingen gespeeld?
Nee, dat nog niet. Ik ben wel op tournee geweest met Hoichi Okamoto, maar een van mijn eigen voorstellingen heb ik daar nog niet getoond. Het staat wel op mijn verlanglijst!
Nu ben je bezig met het maken van Womb m/f/x. Waar komt je inspiratie voor deze voorstelling vandaan?
Vanuit veel verschillende bronnen. Het idee is ontstaan uit de Egyptische mythe van Isis, Osiris en Seth, en daaraan hebben we het onderwerp ‘kinderwens’ gekoppeld. De mythe gaat als volgt: de god Osiris wordt in 14 stukken gesneden door zijn broer Seth, en Isis, zijn vrouw, zoekt deze 14 stukken op. Ze kan maar 13 stukken vinden. Het 14e deel, zijn penis, is zoek. Isis zet deze 13 stukken in elkaar, en gebruikt haar eigen duim om zichzelf te bevruchten. Dat was de aanleiding voor een heel breed onderzoek naar wat het nou precies betekent om een ‘kinderwens’ te hebben.
Corona speelt ook een enorme rol in de ontwikkeling van het stuk: nadat we de eerste repetitietijd achter de rug hadden, deed het virus zijn intrede. Hierdoor hebben we besloten om de mythe volledig te verfilmen in samenwerking met The Transketeers, een audiovisueel collectief bestaande uit drie transmannen. We hebben onze hele planning overhoop gehaald, en we hebben in de zomer het hele verhaal van Isis, Osiris en Seth tot de conceptie van Horus (de nieuwe mens) gefilmd.
Daarnaast is het ook inhoudelijk een hele intieme samenwerking met The Transketeers, want hun persoonlijke verhalen zijn verweven in de voorstelling. Hierdoor kwamen we achter allerlei verschillende facetten van het onderwerp. Zo is bijvoorbeeld in 2014 de wet omtrent sterilisatie voor transmannen veranderd. Dit betekent dat transmannen niet verplicht gesteriliseerd hoeven te worden. Transmannen zijn dus in staat om als man, of hoe ze zichzelf ook identificeren, een kind te baren. Tot 2014 was dat bij wet niet mogelijk. En dat terwijl, in dit geval, Nederland een van de meest open-minded plekken is om te leven. Drie spelers vertolken deze verhalen, maar het blijven de persoonlijke verhalen van The Transketeers.
De drie spelers die je net aanhaalde hebben verschillende achtergronden in verschillende kunstdisciplines. Hoe verloopt de samenwerking tussen al deze kunstenaars?
Supergoed. Ik werk meestal met veel verschillende disciplines door elkaar. Dat verloopt niet altijd goed; mensen vinden het soms lastig om tussen de disciplines te switchen. In dit geval hebben we er veel tijd voor genomen. De filmmakers maken niet puur een documentaire, maar theatrale-beeldende scenes. Een van de spelers, Gabriel Casanova Miralda, is filmacteur maar ook musicus, en de andere speler, Ibelisse Guardia Ferragutti, is mimer maar ook zangeres en de laatste speler, Gil ‘The Grid’ Gomes Leal [in Nederland bekend door zijn deelname aan Holland’s Got Talent, red.], is danser maar werkt ook met teksten. We gaan niet uit van begrenzingen. We zijn in het werkproces heel fluïde, dat is ook wat het onderwerp van ons vraagt.
Hoe ga jij als regisseur om met al deze verschillende disciplines?
In dit geval is de vraag, mede door corona: wat is de balans tussen het live-aspect en het opgenomen aspect? Een aantal dingen hebben we opgenomen, dat was een enorme uitkomst voor ons. Deze vorm is uit nood geboren, maar het klopte wel. De vraag is nu: hoe gaan we dit ‘live’ in de ruimte zetten? Ik heb daar wel een idee over, maar dat is de grootste uitdaging van dit moment.
Op jullie website staat innovatie als belangrijk thema voor jullie. Hoe is dat terug te zien in deze voorstelling?
Innovatie is op verschillende manieren aanwezig in deze voorstelling. Allereerst: we wilden de mythe hervertellen. En het was duidelijk dat als wij een mythe in deze tijd wilden hervertellen, dat we dan niet maar één verhaal konden vertellen. In het theater heb je vaak een auteur die het verhaal schrijft en dan is het één verhaal, uit één hoofd geboren. We hebben te maken met een te beperkt narratief. Dat proberen we te innoveren. Met het hele gender fluïde-thema, maar ook met de vraag die we in Womb m/f/x stellen, namelijk: wat is precies een kinderwens? Ook denken we innovatief na over de ruimte waarin we ons bevinden. Dat betekent niet dat ik uit de theaterruimte wil, maar ik denk dat we na corona beter moeten kijken naar digitale ruimte, en hoe dit zich verhoudt tot de fysieke ruimte. In deze tijd moeten we ons meer dan ooit op innovatie richten.
Bedankt Ulrike, en tot op SPRING in Autumn XXXL!
Womb m/f/x van Ulrike Quade Company is te zien op vrijdag 13 november om 19:00 (première) en 21:00 en op zaterdag 14 november om 16:00, 19:00 en 21:00 in Stadsschouwburg Utrecht. Klik hier voor kaartjes.
Foto: Anouk van Kalmthout