Elise: ‘Hoe gaat de tour met Una Isla tot nu toe?’
Pau: ‘We creëren onze voorstellingen helemaal vanaf nul, beginnend met niets. Ons creatieproces is behoorlijk langdurig en volgt geen lineair pad van schrijven, repeteren en dan in première gaan. In plaats daarvan is het een continu proces. We brainstormen ideeën, gaan een 10-daagse creatieve residentie in om ze tot leven te brengen op het podium, en presenteren ze aan een professioneel publiek voor feedback. Met hun inzichten en onze eigen indrukken keren we terug naar huis om de dramaturgie, elementen, inhoud, muziek en meer verder te ontwikkelen tot we iets verfijnds hebben. Dit iteratieve proces omvat meerdere residenties, presentaties en feedbacksessies voor en na de première. Na de première blijven we vaak de voorstelling verfijnen op basis van de ontvangst ervan. In dit specifieke geval maakte het werken met een groot team het proces uitdagend en voelden we ons enigszins onvoorbereid voor de première.’
‘Maar we hebben nog eens 3-4 maanden geïnvesteerd in het heroverwegen en verfijnen van de voorstelling, met als resultaat de uiteindelijke versie in oktober, die nu op tournee is. Tot nu toe hebben we zeer positieve feedback ontvangen, waarbij we de definitieve versie hebben uitgevoerd in Spanje, Italië, Frankrijk, met aankomende voorstellingen in Shanghai, Nederland, Berlijn, en meer. Mensen zeggen meestal “Ik heb nog nooit zoiets gezien”. En soms is het goed, soms is het niet zo goed. Het stelt vragen en twijfels over wat is. Wat wordt er op het podium gezet? Wat zou een voorstelling tegenwoordig moeten zijn? Wat heeft kunstmatige intelligentie te maken met theater, als het er iets mee te maken heeft? Of zou het beter zijn als het er niets mee te maken heeft? Over het algemeen is het een prikkelende reis geweest voor zowel ons als ons publiek.’
Elise: ‘In het kader van Una Isla, onderzoek je de overgang van het individuele ‘ik’ naar het collectieve ‘ons’, waarbij kunstmatige intelligentie een belangrijke rol speelt in dit collectief. Tijdens het productieproces heb je nauw samengewerkt met een AI-chat, waarbij je input zocht over de richting van het toneelstuk. Kun je meer vertellen over deze samenwerking? Kwamen er meningsverschillen of onderhandelingen voor? Hoe was de dynamiek?’
Pau: ‘Gewoonlijk is het algemene idee van kunstmatige intelligentie zoals een chat. Je hebt een entiteit achter al deze algoritmen, maar uiteindelijk hebben ze geen persoonlijkheid. Ze zijn geen onderwerpen, ze presenteren zichzelf gewoon als zodanig zodat wij mensen ze kunnen begrijpen. De meeste oefeningen of schrijfprocessen die we deden waren niet in chatmodus, maar in schrijfcreatiemodus, wat een beetje anders is omdat je geen vraag hoeft te stellen en zij antwoorden. Je kunt het begin van een tekst suggereren of wat onderwerpen of onderwerpen geven en dan schrijft de AI iets. Het is complexer en meer dan onderhandelen. Je moet leren om je prompts af te stemmen, wat je ze geeft om iets te krijgen.’
‘We benadrukten de verscheidenheid aan kunstmatige intelligenties, erkennend hun gebrek aan individuele persoonlijkheid maar ook hun collectieve bijdrage aan het creatieve proces. Ons doel was om het publiek een glimp te geven van deze samenwerkingsreis, waarbij we de uitdagingen, misverstanden en uiteindelijk de poging om samen iets te creëren, lieten zien. Hoe kunnen we omgaan met deze verschillende entiteiten, met deze ander, om samen iets te creëren? Of is het onmogelijk? En dat was interessant voor ons, om niet te denken aan kunstmatige intelligentie, maar aan menselijke groepen, aan andere menselijke groepen waarmee je geen gemeenschappelijke achtergrond, een gemeenschappelijk kader van concepten of ideeën deelt. Kun je samen iets creëren of zijn we gedoemd tot confrontatie? We hebben gewoon geprobeerd de vragen op tafel te leggen zodat jij, als toeschouwer, je eigen reflectie kunt maken.’
Elise: ‘Zou je zeggen dat het auteurschap werd gedeeld met de AI-entiteit?’
Pau: ‘Het is moeilijk omdat je je realiseert dat deze entiteit geen levenservaring heeft. Maar ze kunnen alles zeggen. Wij mensen zijn afhankelijk van onze levenservaring. We zijn wie we zijn omdat we ervaring hebben gehad, we hebben contact gehad, we hebben nagedacht over de dingen die ons zijn overkomen en dit vormt onze persoonlijkheid. De kunstmatige intelligenties, ze weten van zinnen, ze weten van teksten, maar ze hebben geen persoonlijke benadering van het leven, en dit maakt het erg moeilijk om met ze om te gaan omdat ze het ene moment iets kunnen zeggen en het andere moment het tegenovergestelde. Het maakt alleen uit dat het coherent is, statistisch coherent is met het gesprek dat je voert. Daarom zeiden we op een of andere manier, aan het einde van de tekst, dat het interessant was om met je te praten of om met je te interacteren. Maar ik denk niet dat we in jouw handen moeten leven. Iets, helemaal niets, alleen in jouw handen? Nee. Maar we kunnen samen iets creëren.’
Elise: ‘Heeft deze ervaring je perceptie van vertrouwen in het onbekende of in anderen veranderd?’
Pau: ‘Ik vertrouw de andere menselijke wezens meer, omdat we met elk mens, hoe verschillend ook van mij, een gemeenschappelijke menselijkheid hebben en met deze entiteit hebben we alleen een gemeenschappelijke tekst in schrift. Dit hele werk heeft me opener gemaakt, om te luisteren naar mensen die heel, heel verschillend zijn van mij. Ik bedoel niet qua diversiteit of vanuit een cultureel oogpunt. Ik bedoel ideologisch. Het is interessant omdat ik denk dat we
echt meer naar elkaar moeten luisteren. We zitten te veel in onze hoeken. We hebben meer gemeen dan we denken. Vooral als je het vergelijkt met kunstmatige intelligentie.’
Elise: ‘Dat is een heel mooie realisatie om van te leren. Ik heb nog één laatste vraag: als we speculeren over de toekomst van podiumkunsten, hoe ziet dat eruit?’
Pau: ‘Ik denk dat podiumkunsten echt de weerstand zullen zijn. De weerstand tegen alles, de weerstand of de verdedigers van de menselijkheid, echt. Dat geloof ik echt omdat het de enige plek is waar we echt samen kunnen zijn. Natuurlijk geloof ik ook in groepen mensen die samenkomen om het leven en dergelijke aan te pakken, maar podiumkunsten, het op een creatieve manier doen, op een open manier… Ik bedoel, economisch gezien wordt het verschrikkelijk omdat al deze rechtse manieren waarop we in de wereld zijn, steeds meer gaan bezuinigen op financiering voor cultuur, voor theater, voor alternatieve kunstvormen. Het is niet gemakkelijk om deel uit te maken van de markt, maar we zullen misschien armer zijn, maar we zullen wijzer zijn.’