Theatermakers Silke Huysmans en Hannes Dereere richten zich in hun werk op documentaire-theatervoorstellingen. Silke volgde de drama-opleiding aan de KASK School of Arts in Gent en Hannes studeerde theaterwetenschappen. Voor hun eerste voorstelling Mining Stories (2016) deden ze uitvoerig onderzoek naar een mijnramp in Brazilië, de plek waar Silke is opgegroeid. Dit jaar staan ze met hun nieuwe voorstelling Pleasant Island op SPRING.
Kunnen jullie vertellen waarom jullie in de podiumkunst zijn gaan werken?
Hannes: Voor het afstudeerproject van Silke hebben we voor het eerst samengewerkt. In dat project zat al de kiem van de taal die we in verdere projecten zijn gaan ontwikkelen: het zoeken naar een performatieve manier om om te gaan met documentaire materiaal.
Silke: Van kinds af aan hebben we een fascinatie meegekregen voor performing arts, bijvoorbeeld door onbewuste prikkels vanuit school. Het is dus niet echt een bewuste keuze geweest om die wereld binnen te stappen. Wij maken documentair voorstellingen en onze research is vrij journalistiek en droog, maar het is fijn om deze informatie via het theater te kunnen vertellen.
Hannes: We vonden elkaar in onze manier van werken waarbij we in de research-fase materiaal verzamelen en op zoek gaan naar een theatrale vertaling. Wij maken echt theater voor de theaterzalen. Wat daar mooi aan is, is dat je mensen zestig minuten lang in je zaal hebt zitten. Dat is heel werkbaar, omdat je dan op een andere manier omgaat met informatie. Dat is een andere inzet dan film of een radio-uitzending.
Silke: In een theaterzaal is het hier en nu heel belangrijk.
Hannes: Het theater heeft zijn eigen wetten en karakteristieken en dat zijn elementen waar je mee aan de slag kan gaan.
Hoe zijn jullie bij de casus van Pleasant Island terecht gekomen?
Silke: Die gaat verder vanuit Mining Stories. Die voorstelling gaat over een van de grootste mijnrampen uit de geschiedenis en over de Braziliaanse regio waar ik ben opgegroeid als kind. We waren hier heel intensief mee bezig en zagen hoe mijnbouw altijd betekent dat je een gedeelte van de wereld vernietigt. Daarom zijn we op zoek gegaan naar een plek die eigenlijk al helemaal vernietigd is, waar de toekomst zichtbaar wordt. Zo kwamen we op Nauru uit, ook wel Pleasant Island, een eilandje van vier bij vijf kilometer dat helemaal leeggemijnd is. We waren benieuwd naar de perspectieven die resten op een plek die kapot is.
Hannes: In Mining Stories was het collectieve geheugen een belangrijk onderwerp: hoe gaan we om met onze herinneringen en wat weten we nog van het verleden? Met het onderzoek voordeze voorstelling richten we onze blik juist op de toekomst: wat gebeurt er als we verder nadenken over de toekomst? Wat zijn de perspectieven die overblijven?
Silke: Het is een case study, die veel mensen bezighoudt. Nauru is een micro-wereld die als het ware post-apocalyptische beelden van de wereld toont.. Recentelijk was er weer een mijnramp in Brazilië, dus we zien ook dat het niet goed komt als we zo verder gaan. Pleasant Island gaat dus niet per sé over de toekomst, maar voornamelijk over de consequenties van hoe wij nu aan het leven zijn. Het gaat heel erg over het heden.
Hoe zijn jullie tijdens deze onderzoeksreis te werk gegaan?
Silke: Het is heel erg vanuit onze positie gestart. De vorige voorstelling ging over een plek waar ik een persoonlijke link mee heb. Deze plek is niet van ons en onze positie is voor ons heel belangrijk als je met een echt verhaal bezig bent. We hebben bestudeerd hoe mensen over het algemeen over de toekomst denken en over hoe mijnbouw werkt. Het eiland is ontdekt door Europeanen, dus bestudeerden we ook het imperialisme en de gevolgen van de Europese overheersing van de wereld. Wij hadden nooit gedacht dat we Nauru binnen mochten komen, omdat er detentiecentra zijn op het eiland en de media er actief geweerd worden. Er worden bijna geen mensen toegelaten. Pas toen we een bevestiging kregen van onze aanvraag zijn we op een hoger niveau gaan onderzoeken.
Hannes: We proberen er zoveel mogelijk perspectieven in te betrekken, dus we voerden veel gesprekken met mensen. Van Nauru hebben we audiofragmenten, maar ook enkele videobeelden. Daarna begint de artistieke fase waarin we zoeken naar de geschikte vorm om al dat materiaal in te vertalen. Elke research heeft zijn eigen vorm.
Hoe zoeken jullie naar deze vorm?
Silke: Hoewel het niet zo gemakkelijk was om daar mensen te interviewen en te filmen, hebben we toch beelden kunnen maken. Voor de voorstelling kozen we ervoor om bepaalde aspecten van het eiland te tonen, maar dan op een hele ruwe manier. Alles is namelijk opgenomen met de smartphone, omdat het moeilijk was om er met een dictafoon of echte camera rond te lopen.
Hannes: De manier waarop we research hebben gedaan, komt impliciet terug in de vorm. Silke bespeelt het materiaal. Wij vinden het belangrijk om het proces van editing, en dus de subjectieve positie van de kunstenaar, bloot te leggen. Bij Mining Stories zag je Silke bijvoorbeeld het materiaal live monteren.
Waarom hebben jullie voor de titel Pleasant Island gekozen?
Silke: De Europeanen die het eiland ontdekten, hebben het Pleasant Island genoemd. Ook nu nog verwijzen de inwoners soms naar Pleasant Island, omdat het zo mooi was. Dat is pijnlijk, want het gevoel van verlies blijft hangen op het eiland. Voor ons verwijst het ook. naar de wereld die wij bespelen en die zo pleasant is.
Hannes: Het zit op een grens tussen nostalgie naar vroeger, hoe het was, en een blik op de toekomst, op wat je hoopt dat er gaat zijn. De mensen daar hebben het er ook vaak over dat ze Pleasant Island terug kunnen maken. Voor mij gaat het ook over een utopie, en wat de consequenties zijn van het streven naar die utopie.
Pleasant Island is 20 en 21 mei in Theater Kikker te zien.
© Joeri Thiry